واکین رافائل فینیکس (انگلیسی: Joaquin Rafael Phoenix ‎/hwɑːˈkiːn/‎؛ زادهٔ ۲۸ اکتبر ۱۹۷۴) بازیگر آمریکایی است. او برای بازی در نقش شخصیت‌های تاریک و غیرمعمول در فیلم‌های مستقل معروف است و دریافت‌کنندهٔ افتخارات گوناگونی از قبیل یک جایزهٔ اسکار، یک جایزهٔ آکادمی فیلم بریتانیا، یک جایزهٔ گرمی و دو جایزهٔ گلدن گلوب بوده‌است. در سال ۲۰۲۰، نام او در رتبهٔ دوازدهم فهرست نیویورک تایمز از بزرگ‌ترین بازیگران قرن بیست و یکم قرار داده‌شد. فینیکس فعالیت حرفه‌ای خود را در اوایل دههٔ ۱۹۸۰ به‌همراه برادرش ریور در تلویزیون آغاز کرد. او در آن زمان با نام لیف فینیکس که خودش انتخاب کرده بود، شناخته می‌شد. سپس در اوایل دههٔ ۱۹۹۰ نام اصلی خود را انتخاب و برای نقش‌های مکملش در فیلم کمدی-درام به خاطرش مردن (۱۹۹۵) و فیلم دورانی قلم‌پرها (۲۰۰۰) نظر منتقدان را به خود جلب کرد. او برای به تصویر کشیدن کومودوس در درام تاریخی گلادیاتور (۲۰۰۰) نامزد دریافت جایزهٔ اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد شد. فیلم علمی تخیلی نشانه‌ها (۲۰۰۲)، تریلر روستا (۲۰۰۴) و درام تاریخی هتل رواندا (۲۰۰۴) با بازی او در گیشه موفق بود و برای به تصویر کشیدن موسیقی‌دان جانی کش در فیلم زندگی‌نامه‌ای سربه‌راه باش (۲۰۰۵) نامزد دریافت جایزهٔ اسکار بهترین بازیگر مرد و برندهٔ جایزهٔ گلدن گلوب شد. او سپس در چند فیلم ظاهر شد و برای مدتی از بازیگری کناره‌گیری کرد. فینیکس پس از مدتی دوری از سینما، در دههٔ ۲۰۱۰ به بازیگری بازگشت و برای بازی در درام روان‌شناختی استاد (۲۰۱۲) برندهٔ جام ولپی بهترین بازیگر مرد و برای سومین بار نامزد دریافت جایزهٔ اسکار شد. همچنین برای بازی در درام عاشقانهٔ او (۲۰۱۳) و طنز جنایی خباثت ذاتی (۲۰۱۴) تحسین شد و در سال ۲۰۱۷ برای نقش‌آفرینی در تریلر روان‌شناختی تو هرگز واقعاً اینجا نبودی برندهٔ جایزهٔ بهترین بازیگر مرد جشنواره کن شد. او برای به تصویر کشیدن جوکر در تریلر روان‌شناختی جوکر (۲۰۱۹) جایزهٔ اسکار و بفتای بهترین بازیگر مرد را دریافت کرد. فینیکس برای مشارکت در تهیهٔ موسیقی متن سربه‌راه باش برندهٔ جایزهٔ گرمی شد. او از فعالان حقوق حیوانات است. فینیکس از سه سالگی گیاه‌خوار بوده و به‌طور منظم از اهداف خیریه حمایت می‌کند و چندین مستند در مورد مصرف جهانی گوشت و تأثیر آن بر محیط زیست تولید کرده‌است. او با بازیگر رونی مارا در رابطه است و از او صاحب یک فرزند شده‌است.